در ابتدا اجازه دهید درباره‌ی اینکه آیا استفاده از عینک آفتابی برای چشم مفید است، کمی صحبت کنیم. به طور کلی زمانی که مردم به آسیب‌های ناشی از نور خورشید فکر می‌کنند، احتمالا نگران پوست خود هستند. اما اشعه‌ی ماوراء بنفش خورشید هم می‌تواند تهدیدی برای چشمان شما باشد. طبق یک مطالعه در سال 2014 که توسط مؤسسه ملی چشم ایالات متحده (U.S. National Eye Institute) صورت گرفته، تأیید شده است که پرتوهای ماوراء بنفش می‌تواند به پروتئین‌های حاضر در عدسی چشم آسیب برساند. در نتیجه با گذشت زمان، این آسیب می‌تواند خطر ابتلا به آب مروارید (Cataract) را در افراد افزایش دهد و بینایی آن‌ها را مختل کند.

نظریه پزشکان

در همین زمینه پزشکان ادعا می‌کنند که زمانی که از محافظ برای چشم خود استفاده نمی‌کنید، پرتوهای ماوراء بنفش که قابل مشاهده نیستند به چشم نفوذ می‌کنند و به ساختارهای بسیار حساس چشم آسیب می‌زنند. در واقع جالب است بدانید که شبکیه‌ی چشم ناحیه‌ی مرکزی ظریفی معروف به ماکولا (Macula) دارد. بنابراین، اگر آسیبی در مرکز شبکیه و دقیقا پشت مردمک چشم اتفاق بیفتد، ماکولا در معرض ابتلا به بیماری «Bull’s-eye» قرار می‌گیرد. در واقع هنگامی که چشم بدون محافظتِ خاصی در معرض نور قرار گیرد، نور خورشید همچون پرتوی لیزر به ماکولا برخورد می‌کند و به آن آسیب می‌زند.

شواهد دیگر

از طرفی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، اشعه‌ی ماوراء بنفش ممکن است خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا (Macular degeneration) که یکی از دلایل اصلی نابینایی ناشی از افزایش سن است را هم در افراد افزایش دهد. همچنین قرار گرفتن در معرض نور خورشید با ابتلا به سرطان چشم و نوعی آسیب کوتاه مدت به نام فوتوکراتیت (که گاهی به عنوان « نابینایی ناشی از جوشکار» شناخته می‌شود) مرتبط است. طبیعتا چنین مواردی می‌تواند باعث نابینایی موقت یا لکه‌بینی شود.

خطر آسیب‌های چشمی

خطر آسیب‌های چشمی ناشی از نور خورشید در زمان‌های خاصی از روز و در شرایطی بیشتر است. در همین راستا یکی از اساتید چشم پزشکی در دانشکده پزشکی هاروارد ادعا دارد که آب، برف و شیشه‌‌ی جلوی اتومبیل می‌توانند نور را به چشم منعکس کند. در چنین حالتی خطر دو بار در کمین شماست. یکی در زمانی که در معرض نور مستقیم خورشید هستید و دیگری زمانی که نور منعکس شده از چنین چیزهایی را دریافت می‌کنید. لازم به ذکر است که در ارتفاعات بالاتر، پرتوهای خورشید شدت بیشتری دارند و در نتیجه خطرات چشمی همراه افزایش می‌یابد.

تمام این نکات بیان شد تا نشان دهیم عینک آفتابی می‌تواند از چشمانتان در برابر همه‌ی این نگرانی‌ها محافظت کند. اما مسلما هر نوع عینکی چنین قابلیتی را ندارد. طبق گفته‌ی متخصصین مهم نیست عینک شما چقدر تیره باشد یا رنگ عدسی‌ها چه باشد. مهم‌ترین چیز این است که عینک آفتابی 99 تا 100 درصد اشعه‌های UVA و UVB را مسدود کند. جالب است بدانید که قیمت هم لزوما مهم نیست؛ حتی عینک آفتابی ارزان‌قیمت هم می‌توانند کار را انجام دهند، فقط باید به دنبال قابلیت محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش در آن باشید.

همچنین، به یاد داشته باشید که پلاریزاسیون (Polarization) هیچ ارتباطی با محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش ندارد! اما در عین حال باید به اندازه‌ی عدسی‌ها توجه کنید. چراکه چشم پزشکان معتقدند که هرچه عدسی‌ها بزرگ‌تر باشد و پوشش‌دهی بالاتری داشته باشند، عملکرد بهتری دارند. در حالی که با عینک‌های گرد و کوچک که به نام جان لنون (John Lennon Glasses) شناخته می‌شوند، ​​پرتوهای پراکنده‌ای از هر طرف به چشم شما می‌رسند.

مطالعه محققان

بنابراین هرچند هم اغوا شدید، بهتر است به سراغ آن نروید. یک مطالعه در سال 2018 توسط محققان سوئیسی نشان داد که عینک آفتابی بزرگ بیشتر از عینک آفتابی کوچک اشعه‌های UV را مسدود می‌کنند و عینک آفتابی ایمنی مسدودکننده پرتوهای فرابنفش (UV-blocking goggles) کامل‌ترین نوع محافظت را ارائه می‌کند.

از سوی دیگر، مواقعی از روز وجود دارد که محافظت از چشمان پشت عینک آفتابی ممکن است ایده‌ی خوبی نباشد. زیرا مطالعات نشان داده‌اند که گیرنده‌های نوری در چشم به تنظیم ساعت‌های شبانه‌روزی بدن کمک می‌کنند که در تنظیم خواب، اشتها و بسیاری چیزهای دیگر نقش دارند. جالب است بدانید که تحقیقات نشان داده است که افرادی که صبح‌ها میزان بالایی از نور را دریافت می‌کنند، نسبت به افرادی که این کار را نمی‌کنند، شب‌ها بهتر می‌خوابند. پس استفاده از عینک آفتابی در اوایل روز ممکن است در این فرآیندها اختلال ایجاد کند. در نتیجه عاقلانه است که ساعت 9 یا 10 صبح را بدون عینک آفتابی در خارج از خانه به سر ببرید (با فرض اینکه مستقیما به خورشید خیره نشوید) زیرا پرتوهای نور در صبح به اندازه‌ای قوی نیستند که آسیب زیادی به چشم وارد کنند و بعد از این زمان اقدام به زدن عینک کنید.